İnşaat şirketlerinin bilânço yapılarını bozmadan, mevcut yatırımlarını büyütme veya farklı alanlarda yatırım yapabilme, bunu yaparken farklı finansman kaynaklarına mümkün olduğunca daha fazla ulaşabilmesi için doğru yatırım finansmanı bulmaları son derece önemli. Finans ve Bankacılık Öğretim Üyesi Gizay Daver son yıllarda kurumsal finansmana olan ilginin arttığını söylüyor.
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? Neler yapıyorsunuz?
Merhabalar, ismim Gizay DAVER, 2015 yılında “Turkish Banking Sector Performance Analyses After The 2001 Crisis” başlıklı doktora tezimi başarıyla savunarak bankacılık ve finans alanında doktor unvanını kullanmaya hak kazandım. 2017 yılından beri Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi bünyesinde Finans ve Bankacılık Bölüm başkanlığı görevini yürütmekteyim. Meslek kuruluşlarından Global Risk Uzmanları Derneği üyesi olup, Türkiye Sermaye Piyasası Lisanslama belgelerinden Türev Araçlar Lisansı ile birlikte güncel ismiyle sermaye piyasası faaliyetleri düzey 3 lisans belgesi olarak adlandırılan ileri düzey lisans belgesi sahibim. Adalet Bakanlığı Bilirkişilik Daire Başkanlığı; Türkiye Bankalar Birliği gibi çeşitli kurum ve kuruluşlarda aktif görev almakta, daha sağlıklı ve şeffaf bir finansal sistemin tesis edilmesi için çalışmakta ve gelecek nesillerin finans – bankacılık kariyerine hazırlanmaları için çeşitli gönüllülük çalışmalarında bulunmaktayım.
Yatırımların finansman kaynakları şirket ortaklarından veya sahiplerinden sağlanmakta olan öz kaynaklar ve şirkete dışarıdan sağlanan borç kaynaklar şeklinde ayrıştırılır
Büyük ölçekli inşaat yatırımlarının finansman kaynakları nelerdir?
Genel bakış çerçevesinde ölçekten bağımsız olmak üzere ikili bir ayrım bulunmaktadır. Yatırımların finansman kaynakları şirket ortaklarından veya sahiplerinden sağlanmakta olan öz kaynaklar ve şirkete dışarıdan sağlanan borç kaynaklar şeklinde ayrıştırılır. Ortaklardan sağlanan kısma iç kaynak, şirkete borç verenlerden sağlanan kısma dış kaynaklar denir. Dış kaynaklar başlıca banka veya bankalar olarak anılmaktadır. Finansman kaynakları finansal sistemin gelişmişlik seviyesine bağlı olarak çok ve çeşitli olmakla birlikte, esas itibariyle şirketin gerçekleştireceği yatırımın başarısında inanan çeşitli özel ve tüzel kişilikler, finans endüstrisinde yatırımların ana finansman kaynağı olarak düşünülmektedir.
En temel işlem yatırımların finansmanı için fon kaynağının ne olacağı ve nasıl sağlanacağı ile ilgili danışmanlık hizmetleridir
Türkiye’de kurumsal finansmanı güçlü olan inşaat firmaları var mıdır?
Bu soruyu cevaplamadan önce kurumsal finansman konusundan ne anlamamız gerektiğini öncelikle netleştirmemiz gerekiyor. Ülkemizde kurumsal finansman kavramının yatırım bankacılığı faaliyetlerini tanımlamak üzere kullanıldığını gözlemliyoruz. Yatırım bankacılığı kapsamında, büyük ve komplike finansal işlemlerin gerçekleştirilmesinde kurum ve kuruluşlara sağlanan danışmanlık ve bilgilendirme işlemlerini düşünebiliriz. Bank of America, Credit Suisse, Goldman Sachs, Morgan Stanley, JP Morgan dünyanın önde gelen yatırım bankaları ve sundukları hizmet karşılığında müşterilerinden (bunlar sorumuzdaki inşaat firmaları olabilir) ücret talep etmektedir. En temel işlem yatırımların finansmanı için fon kaynağının ne olacağı ve nasıl sağlanacağı ile ilgili danışmanlık hizmetleridir. Ülkemizde yer alan inşaat firmalarının bir kısmı ulusal bir kısmı ise küresel ölçekte kurumsal finansmandan yararlanmakta ve güçlü bir görünüm sergilemektedir.
İnşaat yatırımlarında kurumsal finansmana ilgi artıyor
Büyük ölçekli projelerde firmalar kurumsal finansman yöntemini tercih ediyor mu?
Ülkemizde özel sektörün güçlenmesini takiben finansal okur yazarlığın önemine yönelik farkındalığının artması ile birlikte özellikle de milenyum sonrasında kurumsal finansmana olan ilginin arttığını biliyoruz. Pek çok büyük ölçekli projede, şirket birleşme ve devralmalarında, kurumsal finansmandan faydalanıldığını ayrıca yatırım borçlanma araçlarının kullanıldığını; hatta 2021 yılının halka arz yılı ilan edildiğini görmekteyiz. Finansmanın hem borçlanma ayağında hem de öz sermaye ayağında kurumsal finansman yönteminin tercih edildiğini gözlemlemekteyiz.
Büyük ölçekli bir finansal yatırım için mutlaka profesyonellerden destek alınması gerekiyor
İnşaat proje yatırımlarının ortalama geri dönüş süresi ne kadar?
Bu soru için bir genelleme yapmak yanıltıcı olabilir. Yatırımlar konusunda yeterli bilgi sahibi olmadan geri ödeme süresi ile ilgili olarak gerçekleştirilen kestirimler, ihtiyaç duyulan yatırım tutarının gerçekleştirilecek projenin yıllık nakit akımları serisine oranlanması gibi basitleştirici bir dizi varsayım ile gerçekleştirilmektedir. En basit haliyle düşünüldüğünde bile nakit akışı ile ilgili projeksiyon hataları telafisi olmayan, firmanın geri dönüşü olanaksız sonuçlarla karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Büyük ölçekli bir finansal yatırım için mutlaka profesyonellerden destek alınması gerektiğini düşünüyorum. Çok iyi koşullar altında 2 – 2 ½ yıl gibi bir süre görmek mümkün olmakla beraber 5 yıl gibi bir geri dönüş de gözlenebilmektedir. Ortalama 40 – 50 yıl ekonomik ömür biçilen bir inşaat projesini düşündüğümüzde geri dönüş süresi uzadıkça maruz kalınacak riskler de artacaktır. Her proje kendine özgü koşullar altında değerlendirilmelidir.
İnşaat projesinin uygulanmasında yaşanacak bir gecikme sadece proje üzerinde değil, firma üzerinde de etkili olur
İnşaat projesinin uygulamasında yaşanan gecikmeler, yatırımın geri dönüş karlılığını nasıl etkiliyor?
Bir proje uygulamasında nakit akım serisi üzerinde etkisi olan faktörler proje açısından hayati öneme sahiptir. İnşaat projesinin uygulanmasında yaşanacak bir gecikme sadece proje üzerinde değil, firma üzerinde de etkili olacaktır. Bizler uygulamaya yönelik finansal hesaplamalarımızı gerçekleştirirken çeşitli varsayımlar altında gerçekleştiririz. Bu varsayımlar ekonomik konjonktürün çeşitli evrelerden geçmesi ihtimalini ve projeye özgü çeşitli riskleri içerecek şekilde kurgulanabilir. Karşılaşılabilecek alternatif senaryoları göz önünde bulundurarak hazırlanan projeksiyonlar, firmaların çeşitli koşullara hazırlıklı olmasını sağlar ve yatırımlar üzerindeki risklerin yönetilebilmesini olanaklı kılar.
Yatırım proje gecikmesinden kaynaklanan yatırım zararlarının telafisi her zaman mümkün olmaz
Yaşanan proje gecikmesinden doğan yatırım zararları nasıl telafi edilebilir?
Maalesef ki yatırım proje gecikmesinden kaynaklanan yatırım zararlarının telafisi her zaman mümkün olmamaktadır. Bu sebeple büyük bir proje değerlendirmeye alınacağı zaman alanında profesyonel bir ekipten destek almakta fayda vardır. Yönetilebilir boyutlarda kalan yatırım zararları ise alternatif finansman olanakları ile giderilebilmektedir. Zaten zararda olan bir projenin yönetimsel hatlardan ötürü firmayı finansal strese sürüklemesini engelleyici çeşitli çözümler bulunmaktadır.
